บ้านต๊ำน้ำล้อม หมู่ 5
ตำบลบ้านต๊ำ อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา
ประวัติความเป็นมาของชุมชน
บ้านต๊ำน้ำล้อม เป็นหมู่บ้านเก่าแก่ดั้งเดิมมีมานานแล้ว แต่ไม่มีหลักฐานปรากฏแน่ชัดว่าก่อตั้งขึ้นตั้งแต่เมื่อใด เป็นพื้นที่หมู่บ้านที่ตั้งอยู่ศูนย์กลางของตำบลบ้านต๊ำ อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา มีแม่น้ำล้อมรอบ เพราะคนแก่สมัยก่อน ได้ขุดลอกคลอง เนื่องจากสาเหตุมาจากน้ำท่วมจึงตัดคลองเป็นร่องรอบของหมู่บ้าน ประชาชนส่วนใหญ่เป็นคนพื้นบ้านชาวไทยล้านนาและอพยพถิ่นฐานมาจากจังหวัดลำปางบางส่วน โดยได้ก่อตั้งรกรากมานานแล้ว จากการเล่าขานของผู้สูงอายุ มีการสืบทอดผสมผสาน แต่งงานมีครอบครัวหลากหลายมาจากหลายหมู่บ้าน และตำบลใกล้เคียง ต่อมาเริ่มมี แก่บ้าน (ผู้ใหญ่บ้าน) สืบทอดต่อๆ กันมาหลายคน โดย แก่แสนกำ เป็นผู้บุกเบิกก่อตั้ง และคอยดูแลบ้านต๊ำน้ำล้อมอยู่ ในตอนนั้นมีประเพณีไหว้ผีขุนน้ำขึ้นมา เป็นประเพณีประจำของตำบลบ้านต๊ำ พุทธศักราช 2457 ได้มีครูบาปัญญาเป็นผู้นำฝ่ายสงฆ์ ปู่แสนกำเป็นผู้นำฝ่ายฆราวาสร่วมแรงร่วมใจบุกเบิกก่อตั้งวัดต๊ำน้ำล้อมขึ้นมา จากนั้นมา แก่แสนฐานะ ก็เข้ามาดูแลหมู่บ้าน สมัยต่อมาแก่แน่น ก็มาดำรงตำแหน่งแทน ต่อมา แก่สามก็มาดำรงตำแหน่งเป็นผู้ใหญ่บ้านแทน ชาวบ้านก็ยังทำไร่ทำนาตามเดิม ต่อมาแก่มา-แก่อ้าย กันทะไชย แก่อ้าย เรือนแปง กำนันแก้ว นามบ้าน ก็เข้ามาเป็นผู้นำหมู่บ้านตามลำดับ
- พุทธศักราช 2490-2500 ได้มีการระบาดของโรคห่าเกิดขึ้นกับคนในหมู่บ้านเป็นจำนวนมาก รักษาโดยหมอเมือง โดยการใช้ใบตองรองนอนและใช้ใบลูกยอต้มเป็นยาให้ดื่ม บางคนก็หาย และบางคนก็เสียชีวิต สมัยก่อนหากมีการเจ็บป่วยชาวบ้านจะพาคนป่วยไปรักษาที่โรงพยาบาลพะเยา โดยใช้เกวียนไปส่ง
- พุทธศักราช 2516 มีการก่อตั้งสถานีอนามัยตำบลบ้านต๊ำ และมีเจ้าหน้าที่สาธารณสุขได้เข้ามาทำการปลูกฝีให้แก่ชาวบ้าน ต่อมาสมัยแก่แก้ว ใจหาญ ก็มีไข้เลือดออกระบาดชาวบ้านก็ทำการรักษาที่สถานีอนามัย หรือโรงพยาบาลพะเยา โดยมีรถสองแถวหรือรถมอเตอร์ไซค์สำหรับเดินทาง
- พุทธศักราช 2521 ต่อมาทางรัฐบาลก็ได้มาสร้างถนน ไฟฟ้าเข้ามาในหมู่บ้านในปีพุทธศักราช 2526 ซึ่งก่อนมีไฟฟ้าใช้ชาวบ้านจะใช้กระบอกไม้ไผ่ใส่ชนวนไว้ข้างใน จุดไฟให้แสงสว่างก่อนที่จะเปลี่ยนมาใช้ ตะเกียงน้ำมันก๊าด และปีพุทธศักราช 2527 มีอาสาสมัครสาธารณะสุขมูลฐานประจำหมู่บ้าน
- พุทธศักราช 2528 เมื่อสมัยของ แก่ดำ ทำดี ปี ก็มีเหตุการณ์สำคัญอีก คือ มีการสร้างน้ำประปาขึ้นในหมู่บ้าน สมัยกำนันคำ ทำดี สถานีอนามัยเกิดน้ำท่วมจึงได้มีการสร้างอนามัยหลังใหม่ขึ้นมาในปีพุทธศักราช 2536 ต่อมาในสมัยนายอุบล รัศมี ปีพุทธศักราช 2541 ระบบเครื่องใช้ไฟฟ้า เทคโนโลยีต่างๆ ก็เข้ามาในหมู่บ้าน พร้อมกับสมัยนายณัฐนันท์ ใจหาญ ก็มีกลุ่มเลี้ยงวัว ควาย และกองทุนต่างๆเกิดขึ้นมา
- พุทธศักราช 2553 ก็มีกลุ่มสานผักตบชวาเกิดขึ้น ปีพุทธศักราช 2557 ได้มีสัญญานไฟจราจรเกิดขึ้นในหมู่บ้าน มีกลุ่มรำวงย้อนยุค และตลาดสดที่ใหม่เกิดขึ้นมา และนายประสงค์ สารนวน คือผู้ดำรงตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านคนปัจจุบัน
สภาพแวดล้อมภายในหมู่บ้าน
บ้านต๊ำน้ำล้อม หมู่ที่ 5 ตำบลบ้านต๊ำ อำเภอเมือง ตั้งห่างจากอำเภอเมืองพะเยา 11 กิโลเมตร พื้นที่ส่วนใหญ่ของชุมชน เป็นที่ราบโดยมีลำน้ำห้วยแม่ต๊ำไหลผ่านมายังหมู่บ้าน พื้นที่เป็นดินเหนียวปนทราย เป็นชุมชนขนาดกลางที่ล้อมรอบไปด้วยทุ่งนา ห้วยแม่ต๊ำ และต้นไม้ ซึ่งประชาชนมีอาชีพเกษตรกรเป็นส่วนใหญ่
อาณาเขตติดต่อ
- ทิศเหนือ ติดต่อกับตำบลท่าจำปีและตำบลแม่ปืม อำเภอเมือง ซึ่งเป็นทางไปอำเภอแม่ใจ หากเข้ามาในเขตหมู่บ้านต๊ำน้ำล้อมจะเจอปั๊มน้ำมันอยู่ทางซ้ายมือ ขวามือจะเป็นทุ่งนา ตรงมาเรื่อยๆจะพบ รพสต.บ้านต๊ำ ฝั่งตรงข้ามจะเป็นตลาดนัดวันพุธและวันเสาร์ ถัดมาจะเจอร้านซ่อมรถ ซึ่งในซอยร้านซ่อมรถจะเป็นซอยบ้านผู้ใหญ่บ้าน หากตรงไปตามถนนสายแม่ใจ - แม่นาเรือ (1193) จะพบสี่แยกไฟแดง ซ้ายมือจะพบร้านค้า ร้านชำ ร้านอาหาร และตู้เอทีเอ็ม
- ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลบ้านต๋อม หากเข้ามาบ้านต๊ำน้ำล้อมในทางทิศใต้ ซ้ายมือจะเจอป่าสุสานประจำหมู่บ้าน ขวามือจะเป็นป้อมยามตำรวจตำบลบ้านต๊ำ ตรงไปเรื่อยๆ จะพบสี่แยกไฟแดง
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับหมู่ 4 บ้านต๊ำป่าลาน หากเข้ามาในเขตบ้านต๊ำ ซ้ายมือจะเป็นทุ่งนา ตรงไปเรื่อยๆ จะพบวัดต๊ำน้ำล้อมอยู่ขวามือ ตรงมาเรื่อยๆ จะพบสี่แยกไฟแดง
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับบ้านต๊ำม่อน หากเข้ามาในเขตบ้านต๊ำน้ำล้อม ซ้ายมือจะเจอลำห้วยแม่ต๊ำไหลผ่าน หากตรงไปเรื่อยๆ จะพบถนนซอยเล็กๆ ที่สามารถเดินทาง ถึง รพสต.บ้านต๊ำได้ ตรงมาเรื่อยๆ จะเจอคุ้ม 6 ท่าต้นต้องศาลาเก็บของ และที่ทำการกองทุนหมู่บ้าน ถัดมาด้านขวามือจะพบร้านเย็บผ้า ตรงมาเรื่อยๆ ก่อนถึงสี่แยกไฟแดงจะพบ ร้านลาบหนานแดง อยู่ทางขวามือ และมีร้านก๋วยเตี๋ยวเรือสี่แยกอยู่ทางซ้ายมือ
- ฤดูร้อน ระหว่างเดือน มีนาคม- พฤษภาคม อากาศร้อนที่สุดเดือน เมษายน
- ฤดูฝน ระหว่างเดือน มิถุนายน - ตุลาคม มีฝนตกชุกในเดือน สิงหาคม-กันยายน ทุกปี
- ฤดูหนาว ระหว่างเดือนพฤศจิกายน – กุมภาพันธ์ อากาศมักหนาวจัดในเดือน ธันวาคม-มกราคม
ประชาชนส่วนใหญ่สามารถอ่านออกเขียนได้ ประมาณร้อยละ 92 บ้านต๊ำน้ำล้อม เคยมีโรงเรียนระดับประถมคือ โรงเรียนต๊ำอินโต แต่ได้ปิดทำการลง เด็กวัยเรียนบางส่วนจึงไปโรงเรียนบ้านต๊ำพระแล ซึ่งตั้งอยู่ หมู่ที่ 11 บ้านต๊ำพระแล ตำบลบ้านต๊ำ อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา หรือบางคนก็เข้ารับการศึกษาในสถานศึกษาต่างๆ ในตัวเมืองพะเยา และสถานศึกษาต่างจังหวัด
ศาสนา
ประชาชนนับถือศาสนาพุทธ มีวัดจำนวน 1 แห่ง คือ วัดบ้านต๊ำน้ำล้อม ประชาชนมีวิถีชีวิตแนวปฎิบัติตามประเพณีวัฒนธรรมของชุมชนล้านนาทั่วไป
ประชากร
จำนวนครัวรือนทั้งหมด 256 ครัวเรือน
ประชากรรวม 828 คน เพศชาย 405 คน เพศหญิง 423 คน
แผนที่เดินทางบ้านต๊ำน้ำล้อม
